การถอนการลงทุนผ่าน IPO กำลังเฟื่องฟูในภาคธุรกิจฟินเทคของตะวันออกกลางที่ยังอยู่ในระยะแรกเริ่ม

25 กรกฎาคม 2024
ทุกคนที่ลงทุนในธุรกิจสตาร์ทอัพด้านเทคโนโลยีควรมีกลยุทธ์ถอนการลงทุนเตรียมไว้เสมอ และหนึ่งในวิธีถอนการลงทุนที่นักลงทุนชื่นชอบมากที่สุดก็คือการเสนอขายหุ้นใหม่แก่บุคคลทั่วไปเป็นครั้งแรก (IPO) เพราะเมื่อธุรกิจสตาร์ทอัพเปลี่ยนมาเป็นบริษัทมหาชน ผู้ก่อตั้งและนักลงทุนเริ่มแรกก็เลือกได้ว่าจะขายหุ้นทั้งหมดเพื่อแลกเป็นเงินสด หรือยังคงลงทุนในบริษัทต่อไป ในขณะที่บริษัทสามารถนำรายได้จากการ IPO มาสร้างการเติบโตและขยายธุรกิจ

ก่อนหน้านี้ ตลาด IPO ของตะวันออกกลางขาดความตื่นตัวและถูกมองว่าเป็นอุปสรรคต่อการสร้างระบบนิเวศทางเทคโนโลยีที่เป็นความหวังของภูมิภาคนี้^[1] ปัจจุบัน การจดทะเบียนบริษัทเข้าสู่ตลาดหลักทรัพย์ในภูมิภาคอื่น ๆ ของโลกกำลังซบเซา แต่ในตะวันออกกลาง IPO กลับเฟื่องฟูอย่างมาก^[2] และเปิดโอกาสให้กับการถอนการลงทุนผ่าน IPO ซึ่งน่าจะส่งผลดีต่อการขยายตัวของภาคธุรกิจเทคโนโลยีที่มีอนาคตสดใสในตะวันออกกลาง

โอกาสที่หลายคนยังมองไม่เห็น

ผู้ประกอบการในภาคธุรกิจเทคโนโลยีพากันไปคว้าโอกาสในภูมิภาคนี้ TechGPT Compendium ที่เผยแพร่โดยธนาคารเพื่อการลงทุนของสวิสอย่าง UBS คาดการณ์ว่าเศรษฐกิจดิจิทัลของตะวันออกกลางจะเติบโตสูงกว่าภูมิภาคอื่น ๆ ของโลกในอีกไม่กี่ปีหลังจากนี้^[3]

ปัจจุบัน เศรษฐกิจดิจิทัลของตะวันออกกลางยังมีอัตราการเข้าถึงค่อนข้างต่ำ โดยมีมูลค่าประมาณ 1.8 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐหรือ 4.1% ของ GDP เท่านั้น เมื่อเทียบกับอัตราการเข้าถึง 10.5% ของทั่วโลก, 15% ในสหรัฐอเมริกา และ 7.4% ในอินเดีย แต่สิ่งที่กำลังจะเกิดขึ้นในตะวันออกกลางจะปิดช่องว่างดังกล่าวอย่างรวดเร็ว โดย UBS แสดงความเห็นว่า ตั้งแต่วันนี้จนถึงปี 2030 เศรษฐกิจดิจิทัลในตะวันออกกลางจะเติบโตขึ้น 20% ต่อปี หรือสองเท่าของอัตราการเติบโตทั่วโลก และจะมีมูลค่าเพิ่มขึ้นมาเป็น 7.8 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือ 13.4% ของ GDP ภายในสิบปีนี้ (ดูภาพประกอบ 1)^[4]

ภาพประกอบ 1: เศรษฐกิจดิจิทัลของตะวันออกกลางจะเติบโตขึ้น 4 เท่า ระหว่างปี 2022 ถึง 2030

ที่มาของรูปภาพ: https://www.ubs.com/global/en/wealth-management/insights/chief-investment-office/house-view/2023/techgpt-compendium.html

ในบรรดาธุรกิจเทคโนโลยี เทคโนโลยีด้านการเงินหรือฟินเทคจะก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำในตะวันออกกลาง โดยปัจจุบันมีศูนย์ฟินเทคหลายแห่งเกิดขึ้นในภูมิภาคเพื่อส่งเสริมและเป็นช่องทางระดมทุนให้กับธุรกิจสตาร์ทอัพมากมาย

ในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือมีฟินเทคฮับ 9 แห่ง (ดูภาพประกอบ 2) นำโดย FinTech Hive ที่ Dubai International Financial Centre (DIFC) ซึ่งเริ่มให้บริการในปี 2017 ส่วนฮับอื่น ๆ ที่มีชื่อเสียงในระดับโลกและตั้งอยู่ในประเทศสมาชิก Gulf Cooperation Council (GCC) ก็อย่างเช่น Abu Dhabi Global Market (ADGM), Bahrain Fintech Bay, Qatar Fintech Hub และ Fintech Saudi

ภาพประกอบ 2: ฟินเทคฮับในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ

ที่มาของรูปภาพ: https://www.strategyand.pwc.com/m1/en/strategic-foresight/sector-strategies/financial-services/fintech-in-the-middle-east/fintech-middle-east.pdf

ภาคธุรกิจฟินเทคใน MENA ระดมทุนได้ถึง 1.4 พันล้านดอลลาร์ในปี 2023 โดยตั้งแต่ปี 2021 เป็นต้นมา มีการทำข้อตกลงในธุรกิจฟินเทคมากกว่าอุตสาหกรรมอีคอมเมิร์ซถึงสองเท่า จึงกลายมาเป็นภาคธุรกิจเทคโนโลยีที่ได้รับความนิยมเป็นอันดับสอง^[5] โดยบริษัทให้คำปรึกษาอย่าง McKinsey คาดว่ารายรับของภาคธุรกิจฟินเทคในภูมิภาคนี้จะเพิ่มขึ้นถึงสามเท่าระหว่างปี 2022-2025 และอาจขึ้นมาแตะ 4.5 พันล้านดอลลาร์^[6]

อุตสาหกรรมฟินเทคให้ความสำคัญกับการชำระเงินดิจิทัลเนื่องจากกำลังได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยมีปัจจัยเร่งคือการระบาดของโรคโควิด-19 ตัวอย่างเช่นในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ การชำระเงินแบบไม่ใช้เงินสดเพิ่มขึ้นจาก 39% ในปี 2018 มาเป็น 73% ในปี 2023^[7] นอกจากนี้ โครงการริเริ่มของรัฐเองก็มีส่วนช่วยในเรื่องนี้ด้วยเช่นกัน ตัวอย่างเช่น นโยบาย Vision 2030 ของซาอุดิอาระเบีย ซึ่งตั้งเป้าจะเพิ่มการชำระเงินแบบไร้เงินสดเป็น 70% ภายในปี 2025 ส่วนสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์เองก็กำลังเชื่อมโยงระบบการชำระเงินในภูมิภาคเข้าด้วยกัน^[8]

แม้ว่าเงินสดจะยังคงเป็นสื่อกลางแลกเปลี่ยนหลักในตะวันออกกลาง แต่แบบสำรวจความคิดเห็นของผู้บริโภคแสดงให้เห็นว่าประชาชนมีความต้องการใช้กระเป๋าเงินดิจิทัลและการชำระเงินแบบไร้สัมผัส^[9] จึงไม่น่าแปลกใจที่บริษัทด้านการชำระเงินหลายแห่งจะก้าวขึ้นมาอยู่ใน 50 รายชื่อบริษัทฟินเทคชั้นนำของตะวันออกกลางจากการจัดอับดับของ Forbes^[10] ซึ่งจัดอันดับบริษัทชั้นนำที่ปฏิวัติวงการเทคโนโลยีการเงินในภูมิภาคที่มีโอกาสอีกมากมายนี้

ภาคธุรกิจอันดับสองคือบริการธนาคารดิจิทัล ซึ่งถือว่ามีอัตราการเข้าถึงค่อนข้างต่ำเช่นกันในตะวันออกกลาง เนื่องจากมีผู้บริโภคเพียง 17% เท่านั้นในตะวันออกกลางที่ใช้ธนาคารดิจิทัล เมื่อเทียบกับสหรัฐอเมริกาที่ตัวเลขนี้สูงถึง 60%^[11]

บริษัทอันดับแรกในรายชื่อ 50 บริษัทชั้นนำของตะวันออกกลางที่จัดอันดับโดย Forbes คือบริษัทสัญชาติสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ชื่อ Wio Bank ซึ่งเปิดตัวแอปพลิเคชันธนาคารดิจิทัลครั้งแรกในปี 2022 ส่วนอันดับที่สองคือบริษัท Fawry จากอียิปต์ ซึ่งเป็นผู้ให้บริการการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์และโซลูชันการเงินดิจิทัลแก่ผู้บริโภคกว่า 52.7 ล้านคน

สำหรับบริษัทฟินเทคที่ต้องการขยายธุรกิจในภูมิภาคแล้ว ประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ได้กลายมาเป็นฐานที่ตั้งที่บริษัทต่าง ๆ เลือกเนื่องจากปัจจัยหลายประการ เช่น กฎระเบียบที่เอื้ออำนวย อัตราภาษีต่ำ โครงสร้างพื้นฐานที่ดี ความพร้อมด้านบุคลากร (ดูภาพประกอบ 2) คุณภาพชีวิต และการเป็นประตูสู่ประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาค

ข้อดีของสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์เหล่านี้นี่เองที่ทำให้ผู้ก่อตั้งบริษัทสตาร์ทอัพสามารถดึงดูดผู้เชี่ยวชาญทางเทคโนโลยีจากแคลิฟอร์เนียมาทำงานด้วยได้โดยมีอัตราเงินเดือนก่อนหักภาษีต่ำกว่าเล็กน้อย^[12] นักพัฒนาในอุตสาหกรรมฟินเทคจากทั่วทุกมุมโลกหลั่งไหลเข้ามาที่ดูไบและอาบูดาบี^[13] ในจำนวนนี้รวมถึงบริษัทคริปโตเคอร์เรนซีหลายแห่งที่ให้ความสนใจจุดยืนของสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ซึ่งมีวิสัยทัศน์ก้าวไกลเกี่ยวกับสินทรัพย์ดิจิทัล และฐานลูกค้าภายในประเทศที่มีความเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยี^[14]

แนวทางถอนการลงทุนที่ชัดเจนยิ่งขึ้น

กระแสร้อนแรงของ IPO ในกลุ่มประเทศตะวันออกกลางไม่มีทีท่าว่าจะซาลงแต่อย่างใด จากข้อมูลของ EY ระหว่างปี 2022/2023 ตลาดหุ้นของตะวันออกกลางมีหุ้น IPO ถึง 99 บริษัท รวมกันแล้วคิดเป็นมูลค่าประมาณ 3.3 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ^[15]

ถึงแม้ว่าในปัจจุบันจะมียังมีบริษัทฟินเทคเพียงไม่กี่แห่งในตลาดหุ้น แต่ทุกอย่างเปลี่ยนไปหลังจากการขายหุ้น  IPO ของบริษัทฟินเทคสัญชาติซาอุดิอาระเบียอย่าง Rasan Information Technology ในเดือนพฤษภาคม 2024^[16] Rasan คือผู้ให้บริการฟินเทคและเทคโนโลยีด้านการประกันภัยที่เริ่มดำเนินธุรกิจในปี 2017 และให้บริการลูกค้ากว่า 7.5 ล้านคนในซาอุดิอาระเบีย

ในดูไบเอง IPO ก็เฟื่องฟูไม่แพ้กันและยังขยายการเติบโตได้อีกมาก^[17] การแปลงสภาพนิติบุคคลที่มีความเกี่ยวข้องกับรัฐให้กลายมาเป็นองค์กรเอกชนและการจดทะเบียนของบริษัทที่บริหารโดยครอบครัวในตลาดหลักทรัพย์ สร้างแรงกระเพื่อมอย่างรุนแรง ดังนั้นกระแส IPO ในระยะต่อไปน่าจะเป็นบริษัทฟินเทคและบริษัทเทคโนโลยีอื่น ๆ นี่แสดงให้เห็นทางเลือกของผู้ประกอบการที่ต้องการถอนตัวจากการลงทุนพร้อมทั้งสร้างผลตอบแทนที่น่าพอใจ ในขณะเดียวกันก็เป็นตัวเร่งให้เกิดการพัฒนาระบบนิเวศสำหรับธุรกิจสตาร์ทอัพในภูมิภาคที่กำลังอยู่ในระยะเริ่มต้น

อย่างไรก็ตาม การลงทุนของธุรกิจร่วมลงทุนทำจุดต่ำสุดในรอบห้าปี ดังนั้นบริษัทฟินเทคและผู้ประกอบการทางเทคโนโลยีที่ต้องการขยายธุรกิจเข้าไปในตะวันออกกลางอาจจะพบอุปสรรคในการสรรหาเงินทุนในระยะอันใกล้นี้ ยังไม่รวมการปรับลดอัตราดอกเบี้ยทั่วโลกที่กำลังจะเกิดขึ้นในไม่ช้า^[18] ดังนั้น สินเชื่อพิเศษจึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาโมเมนตัมของธุรกิจฟินเทคในตะวันออกกลางให้ยั่งยืน และช่วยให้บริษัทสตาร์ทอัพสามารถเติบโตได้อย่างเต็มศักยภาพในภูมิภาคที่ยังมีโอกาสอีกมากมายรออยู่

ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของการพัฒนาระบบเศรษฐกิจดิจิทัลของตะวันออกกลาง EquitiesFirst พบว่าผู้ประกอบการที่ต้องการสร้างผลตอบแทนจากหุ้นที่ถือไว้ในระยะยาวมีความสนใจที่จะคว้าโอกาสในภูมิภาคนี้

---

[1] https://www.strategyand.pwc.com/m1/en/strategic-foresight/sector-strategies/financial-sector-consulting/fintechbuildingmomentum.html

[2] https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-12-21/mideast-ipo-boom-to-stretch-into-2024-as-investor-appetite-grows

[3] https://www.ubs.com/global/en/wealth-management/insights/chief-investment-office/house-view/2023/techgpt-compendium.html

[4] https://www.ubs.com/global/en/wealth-management/insights/chief-investment-office/house-view/2023/techgpt-compendium.html

[5] https://www.qedinvestors.com/blog/fintech-in-mena-is-ready-for-its-breakthrough-moment

[6] https://www.mckinsey.com/industries/financial-services/our-insights/fintech-in-menap-a-solid-foundation-for-growth

[7] https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2023/09/unleashing-mideast-fintech-amjad-ahmad

[8] https://economymiddleeast.com/news/middle-east-on-cusp-of-digital-payments-revolution/

[9] https://economymiddleeast.com/news/middle-east-on-cusp-of-digital-payments-revolution/

[10] https://www.forbesmiddleeast.com/lists/the-middle-easts-fintech-50/

[11] https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2023/09/unleashing-mideast-fintech-amjad-ahmad

[12] https://sifted.eu/articles/dubai-emirates-europe-tech-founders

[13] https://wired.me/business/top-fintech-companies-dubai/

[14] https://cryptoforinnovation.org/the-rise-of-crypto-in-the-uae-a-hub-for-innovation/

[15] https://www.al-monitor.com/originals/2024/03/could-saudi-arabia-spark-tech-startup-ipo-boom-middle-east

[16] https://www.reuters.com/markets/deals/saudi-arabias-rasan-information-technology-prices-ipo-top-range-2024-05-22/

[17] https://prema-consulting.com/dubai-ipo-boom-driven-by-privatization-family-businesses-and-tech-start-ups/

[18] https://www.reuters.com/business/finance/global-venture-capital-investment-near-5-year-low-q1-pitchbook-data-shows-2024-04-03/